İyi tasarımın 10 ilkesi ünlü tasarımcı Dieter Rams’in ortaya koyduğu tanımlarla oluştu. Rams, 1970’lerde planlı eskitmenin bir suç olması fikrini ortaya attı. Daha sonra iyi tasarım nedir sorusunu kendine sordu ve iyi tasarımın 10 ilkesini kendi yorumlarıyla sıraladı. Bu yazımızda Dieter Rams’in oluşturduğu iyi tasarımın 10 ilkesine göz gezdireceğiz.
Dieter Rams
Dieter Rams, 20 Mayıs 1932 yılında Wiesbaden, Almanya’da doğmuştur. Çocukluğunda İkinci Dünya Savaşı’nın yıkıcı etkilerine şahit olmuştur. Büyük babasının yanında kaldığı süre zarfında mobilya yapımının inceliklerini öğrenmiştir. 1946 yılında Rams, mimarlık ve iç mimarlık eğitimi almak için Wiesbaden’de bulunan Handwerkerund-Kunstgewerbeschule Okulu’na kayıt yaptırmıştır. Okul Müdürü Profesör Hans Soeder, Bauhaus hareketini temel alan bir anlayışı benimsemiş bir yöneticidir. 1948’de Hans Soeder’in okulu Werkkunstschule (Uygulamalı Sanatlar Koleji) olarak yeniden sınıflandırılmıştır. Bu anlayışın kısa sürede başarıya ulaşması ile Almanya’da bulunan diğer mimarlık okulları da Hans Soeder’in izlediği eğitim politikasını takip etmişlerdir. Hans Soeder, savaş sonrası Alman tasarım eğitiminin gelişiminde önemli bir figür olarak görülmektedir. Hans Soeder, Dieter Rams’ın sanat ve tasarım eğitiminde önemli bir rol üstlenmiştir. Rams eğitim gördüğü sürede sanat ve mimarlık alanında Alman Modernizmi’nin önemli temsilcilerinden olan; Gerhard Schrammer, Hugo Kückelhaus ve Hans Haffenrichter’den dersler almıştır. 1953 yılında mimarlık diploması almaya hak kazanan Rams, her ne kadar kariyerine mimarlık alanında devam etmek istese de 1955 yılında Almanya’nın en önemli cihaz üreticilerinden Braun Firması’nda endüstri ürünleri tasarımcısı olarak çalışmaya başlamıştır. 1997 yılında baş tasarımcı olarak emekli olana kadar Braun ve Vitsoe için beş yüzden fazla ürünün tasarımına imza atmış ve 20. Yüzyılın en önemli endüstriyel tasarımcılarından birisi olarak kabul edilmiştir (Gaver, 2012: 944-945; Lovell, 2011:17-18).
İyi Tasarımın 10 İlkesi
1- İyi Tasarım Yenilikçidir: Yenilik olasılıkları hiçbir zaman tükenmez, hep yeni fırsatlar çıkar. Yenilikçi tasarım her zaman yenilikçi teknoloji ile birlikte gelişir ve asla tek başına var olamaz.
2- İyi Tasarım Bir Ürünü Kullanışlı Hale Getirir: Ürünler kullanılmak için satın alınır. Belli kriterleri karşılamalıdır. Üstelik sadece işlevsel olasılıkları değil, psikolojik ve estetik kriterleri de yerine getirmelidir.
3- İyi Tasarım Estetiktir: Bir ürünün estetik kalitesi, kullanışlığının ayrılmaz bir parçasıdır. Çünkü her gün kullandığımız ürünler kişiliğimizi ve iyiliğimizi etkiler. Ancak iyi yapılmış nesneler güzel olabilir.
4- İyi Tasarım Bir Ürünü Anlaşılır Kılar: Ürünün yapısını net şekilde ortaya koyar. Daha da iyisi ürünün konuşmasını sağlayabilir. En iyi tasarımlar ise ürünün kendini anlamasını sağlayan tasarımlardır.
5- İyi Tasarım Göze Batmaz: Bir amaca hizmet eden ürünler aletlere benzer. Ne dekoratiflerdir ne de sanat eseri. Tasarımlar, kullanıcının kendi ifadesine alan bırakmak adına hem tarafsız hem de ölçülü olmalıdır.
6- İyi Tasarım Dürüsttür: Bir ürünü olduğundan daha yenilikçi, daha güçlü veya daha değerli hale getirmez. Tutulamayacak vaatlerle tüketiciyi manipüle etmeye kalkışmaz.
7- İyi Tasarım Uzun Ömürlüdür: Modaya uygun olmaktan kaçınır ve bu nedenle asla çağdışı görünmez. Modaya uygun tasarımların aksine, günümüzün her şeyi kaldırıp atmayı seven toplumunda bile varlığını yıllarca sürdürür.
8- İyi Tasarım En İnce Detayına Kadar Düşünülmüştür: Hiçbir şey rastgele seçilmiş olmamalı veya şansa bırakılmamalıdır. Tasarım süzgecindeki özen ve doğruluk, tüketiciye duyulan saygıyı gösterir.
9- İyi Tasarım Çevre Dostudur: Tasarım, çevrenin korunmasına önemli bir katkıda bulunur. Kaynakları muhafaza eder ve ürünün yaşam döngüsü boyunca fiziksel ve görsel kirliliği en aza indirir.
10- İyi Tasarım Mümkün Olduğunca Az Tasarım Demektir: Daha az fakat daha iyi; çünkü böylece temel ve gerekli unsurlara yoğunlaşılır ve ürünler gereksiz teferruatlara boğulmaz.
İyi tasarımın 10 ilkesi her zaman geçerliliğini koruyacaktır. Günümüzde tasarlanan her yeni ürünün, teknik iç yapısı ile bağlantılı olarak kendini açık ya da kolay biçimde ve kısa sürede kullanıcıya anlatabilmesi büyük önem kazanmıştır. (Küçükerman, 1997: 175)
