Türkiye’deki minimalist yapıları incelemeden önce minimalizmin tanımını yapalım. Minimalizm sözcüğü Fransızcadan gelen “minimum” sözcüğünden türemiştir. Minimum, kelime anlamı olarak “bir şey için gerekli en az veya en küçük miktar (derece, nicelik)” olarak tanımlanırken matematikteki ifadesi de, “değişken bir niceliğin inebildiği en alt basamak, asgari, minimal” şeklinde tariflenmiştir. (TDK)
Minimalizm’in mimarlık ve tasarımdaki karşılığı ise “en az malzemeyle en yalın, en ekonomik ve en işlevsel sonuca gitmek” olarak tanımlanabilir. Minimalist düşünce, mimarlık ve endüstri tasarımında modern mimarlıkta görülen yalın tasarımlardan, Japon mimarlığı ve Zen Budist bahçelerinden esinlenerek karmaşıklıktan ve gereksiz süslemelerden arınmayı sağlamıştır. (Ege Mimarlık – Minimalizm Kavram – Pınar Mine ISLAKOĞLU)
Minimalist kavramlar mühendislik ölçütleriyle de çakışmaktadır. Mühendislik tasarımları, özellikle de strüktür tasarımları doğadaki minimalist oluşumları örnek alarak gelişmiştir. Örneğin,sabun köpüğünde en az sayıda molekülün oluflturduğu yüzeysel gerilimle ortaya çıkan küresel kabuk formu çağdaş strüktürler için yol gösterici olmuştur. Buckminster Fuller’in jeodezik kubbesi, Frei Otto’nun asma-germe sistemli çadır örtüleri hep en az malzeme ile en büyük açıklık geçme, en büyük alan kapatma çabaları olmuştur. Bu strüktürler de yalnızca kendi işlevlerini, statik konseptlerini dışa vurmuş, özde minimali maksimize etme ilkesine dayanmıştır. (Adnan Kazmaoğlu, HYPERLINK)
Türkiye’de inşa edilmiş birkaç minimalist yapıya göz gezdirelim.
Zeytinlikte İkiz Ev
Zeytinlikte İkiz Ev projesi NSMH ofisi tarafından 2005 yılında inşa edildi. Ayvalık/Balıkesir’deki bu ev iki farklı yaşam alanını tek bir çatı altında buluşturuyor.
Bulunduğu yer ormanlık bir arazi içerisinde, zeytin ağaçlarıyla çevrili bir bölge. Yapı doğaya en az temasla var olmaya çalışıyor.
Çatı bölgenin iklimine göre şekillendirildi. İnşaat alanı 120 m2 ve proje ekibi İbrahim Eyüp, Mert Eyiler, Nevzat Sayın ve Oğuz Eroğuz’dan oluşuyor.
B2 Evi
B2 Evi Mimarlar ve Han Tümertekin ofisi tarafından tasarlandı ve 2001 yılında Çanakkale’de inşa edildi.
Haftasonlarını bir sahil kasabasında geçirmek isteyen iki kardeş için tasarlanan ev, asıl yaşadıkları kent olan İstanbul’dan çok uzun bir yol gitmelerini gerektirmeden, sakinlik ve huzur bulabilecekleri bir bölgede konumlanıyor.
B2 Evi “Bulunduğu yerin tarihini, çevresinde bulunan yapıları ve peyzaj düzenini dikkate alarak, yeni ve özgün bir yapıt ortaya koyması ve bu yapının aynı zamanda içinde bulunduğu yaşam çevresinin bir parçası haline gelmesi” nedeniyle Ağa Han Mimarlık Ödülü’ne değer görüldü.
Göl Evi
Kaz Dağları’ndaki bir göl kenarında inşa edilen bu ev, Boran Ekinci tarafından Ufuk Buluttekin ve Nilay Arslan ve Muharrem Çağlan yardımcılığında 2003 yılında tasarlandı.
Çok bakir bir alanda yer alan bu yapı, mevcut ekolojik sisteme ve doğal yapıya hiç zarar vermeden tasarlanıp yapıldı. Planlı bir ön çalışma sonrasında atölye ortamında hazırlanan yapı elemanları 5 hafta gibi kısa bir sürede ve düşük bir maliyet ile inşa edildi.
Yapı 100 m² kapalı, 70 m² açık alana sahip olup, sadece ön cephe tamamen şeffaf düşünülmüş, diğer cepheler masif ahşap ile kaplanmıştır.
Fotoğraflar: NSMH, Cemal Emden
